Διάδοχος του Μπόρις Τζόνσον στην πρωθυπουργία και στην κεφαλή των Τόρις αναδείχθηκε το μεσημέρι της Δευτέρας η Λιζ Τρας, μετά από μια σκληρή μάχη με τον πρώην υπουργό Οικονομικών Ρίσι Σούνακ. Γίνεται έτσι η τρίτη γυναίκα ηγέτης της Βρετανίας. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα που ανακοινώθηκαν, η Τρας κέρδισε 81.326 ψήφους ενώ ο Σούνακ των 60.399.
Λιζ Τρας και Ρίσι Σούνακ ήταν οι δύο τελικοί υποψήφιοι που αναδείχθηκαν μετά από πέντε διαδοχικούς γύρους ψηφοφορίας περιορίζοντας σε δύο τους οκτώ αρχικά υποψήφιους. Το Συντηρητικό κόμμα άρχισε να επιτρέπει στα μέλη να εκλέγουν τον αρχηγό μόλις μετά το 1997, και αυτή είναι η τέταρτη φορά που διεξάγεται ψηφοφορία όλων των μελών. Αλλά είναι μόλις η δεύτερη φορά που το κόμμα χρησιμοποιεί αυτή τη διαδικασία για να επιλέξει νέο ηγέτη ενώ είναι στην εξουσία. Υπάρχουν μόνο περίπου 160.000 μέλη του Συντηρητικού Κόμματος και πολλοί έχουν εκφράσει ανησυχία ότι η απόφαση για το ποιος θα είναι ο επόμενος πρωθυπουργός λαμβάνεται από ένα τόσο μικρό ( και μη αντιπροσωπευτικό) δείγμα του πληθυσμού.
Η Τρας, που θεωρεί τον εαυτό της διάδοχο της Μάργκαρετ Θάτσερ– η οποία τη δεκαετία του 1980 έβαλε τη βρετανική οικονομία σε αναπτυξιακή τροχιά μέσω ενός ταχύρυθμου προγράμματος ιδιωτικοποιήσεων- αναλαμβάνει την εξουσία την Τρίτη, αφού επισκεφθεί τη βασίλισσα στο Μπαλμόραλ για να λάβει πρόσκληση να σχηματίσει την κυβέρνησή της στο Ηνωμένο Βασίλειο. Αναλαμβάνει «σε μια από τις πιο επικίνδυνες στιγμές της πρόσφατης βρετανικής ιστορίας» αναφέρει το gzeromedia, συνοψίζοντας τις προκλήσεις στο εσωτερικό (ενεργειακή κρίση, πληθωρισμός, βιοτικό επίπεδο) και στο εξωτερικό (Brexit, Πρωτόκολλο για την Ιρλανδία/Βόρεια Ιρλανδία).
Οι δημοσκοπήσεις ήθελαν την 47χρονη Λιζ Τρας να είναι το ξεκάθαρο φαβορί, κερδίζοντας την ηγεσία των Τόρις και κληρονομώντας την οικονομική καταιγίδα που αντιμετωπίζει στην παρούσα φάση η Βρετανία. Ο λόγος που την έβλεπαν ως φαβορί ήταν το γεγονός ότι έχει περάσει χρόνια χτίζοντας σχέσεις με ενώσεις εκλογικών περιφερειών και έχοντας παραμείνει πιστή στον Μπόρις Τζόνσον τις πιο σκοτεινές μέρες της πρωθυπουργίας του, εξηγηεί το BBC, αναφέροντας πως από πολλές απόψεις, δεν είναι ένα συμβατικό μέλος των Τόρις.
Στις πρώτες της δηλώσεις η νέα ηγέτιδα των Τόρις αποκάλεσε φίλο της τον Μπόρις Τζόνσον. «Μπόρις, ολοκλήρωσες το Brexit. Συνέτριψες τον Τζέρεμι Κόρμπιν, έφερες το εμβόλιο. Και στάθηκες απέναντι στον Βλαντίμιρ Πούτιν. Σε θαύμασαν από το Κίεβο μέχρι το Καρλάιλ, είπε χαρακτηριστικά.
Η Τρας ανέβηκε στις τάξεις των Τόρις ακολουθώντας το παράδειγμα της πρώην πρωθυπουργού Μάργκαρετ Θάτσερ. Σε ηλικία επτά ετών, υποδύθηκε τη Θάτσερ στο σχολείο της. Τριάντα εννέα χρόνια μετά, εκμεταλλεύεται την ευκαιρία να ακολουθήσει το παράδειγμα της Σιδηράς Κυρίας και γίνεται ηγέτης και πρωθυπουργός των Συντηρητικών.
Ένας από τους στόχους της Τρας είναι τώρα να καταπολεμήσει τον πληθωρισμό με φορολογικές περικοπές – παρά το ότι οικονομολόγοι της Τράπεζας της Αγγλίας επικρίνουν το εγχείρημά της. Η Τρας θα παρουσιάσει τον προϋπολογισμό όταν αναλάβει το αξίωμά της, όπως έχει δηλώσει. Επιπλέον θέλει να χορηγήσει δεκάδες νέες άδειες παραγωγής πετρελαίου και φυσικού αερίου στη Βόρεια Θάλασσα. Οι περιβαλλοντικές ανησυχίες δεν παίζουν κανέναν ρόλο για εκείνη. Στην εξωτερική πολιτική, από την άλλη πλευρά, είναι σαφές ότι η υποψήφια θέλει άμεσα να ξεκινήσει μια μάχη με την Ευρώπη και να καταργήσει το συντομότερο το Πρωτόκολλο της Βόρειας Ιρλανδίας από τη Συνθήκη για το Brexit.
«Ρίσι Σούνακ και η Λιζ Τρας αναμετρήθηκαν προσπαθώντας να ικανοποιήσουν ένα κοινό που θεωρούσαν ότι είναι μια εγωιστική ομάδα σκληρών Brexiters που λάτρευαν τη Θάτσερ, αγνοώντας σχεδόν εντελώς το υπόλοιπο εκλογικό σώμα. Ο Σούνακ πιάστηκε να καυχιέται ότι είχε εκτρέψει δημόσιους πόρους μακριά από υποβαθμισμένες περιοχές προς την άνετα ευημερούσα Tunbridge Wells. Η Τρας πιάστηκε να προσβάλλει Βρετανούς εργάτες, λέγοντας ότι χρειάζονταν ”περισσότερη δωροδοκία”. Για την Τρας, η απρόοπτη απάντηση στα σημερινά οικονομικά δεινά είναι ακόμη πιο υπο-θατσερικός μιμητισμός, με τη μορφή φορολογικών περικοπών», σχολιάζει το βρετανικό περιοδικό New Statesman, υποστηρίζοντας ότι κανένας από τους δύο διεκδικητές της πρωθυπουργικής θέσης της Βρετανίας δεν κατάφερε να στείλει μηνύματα που «μιλούν» ταυτόχρονα σε διαφορετικά ακροατήρια.
Σημαντικοί σταθμοί
- Η Ελίζαμπεθ Μαίρη Τρας γεννήθηκε στην Οξφόρδη το 1975. Έχει περιγράψει τον πατέρα της, καθηγητή μαθηματικών, και τη μητέρα της, νοσοκόμα, ως «αριστερούς».
- Ως νεαρή κοπέλα, η μητέρα της έλαβε μέρος σε πορείες για την Εκστρατεία για τον Πυρηνικό Αφοπλισμό, μια οργάνωση που ήταν ενάντια στην απόφαση της κυβέρνησης Θάτσερ να επιτρέψει την εγκατάσταση πυρηνικών κεφαλών των ΗΠΑ στο RAF Greenham Common, δυτικά του Λονδίνου.
- Φοίτησε στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, όπου σπούδασε φιλοσοφία, πολιτική και οικονομία και δραστηριοποιήθηκε στην πολιτική, αρχικά για τους Φιλελεύθερους Δημοκράτες. Στο συνέδριο του κόμματος το 1994, μίλησε υπέρ της κατάργησης της μοναρχίας, λέγοντας στους αντιπροσώπους στο Μπράιτον: «Εμείς οι Φιλελεύθεροι Δημοκράτες πιστεύουμε στην ευκαιρία για όλους. Δεν πιστεύουμε ότι οι άνθρωποι γεννιούνται για να κυβερνούν».
- Έπειτα μεταπήδησε στους Συντηρητικούς.
- Μετά την αποφοίτησή της εργάστηκε ως λογίστρια για τη Shell και την Cable & Wireless και το 2000 παντρεύτηκε τον συνάδελφό της λογιστή Χιου Ο’ Λίρι, με τον οποίο έχει δύο παιδιά.
- Ήταν υποψήφια των Τόρις για το Hemsworth, στο δυτικό Γιορκσάιρ, στις γενικές εκλογές του 2001, αλλά έχασε. Υπέστη επίσης άλλη μια ήττα στο Calder Valley, επίσης στο δυτικό Γιορκσάιρ, το 2005. Ωστόσο, οι πολιτικές της φιλοδοξίες δεν περιορίστηκαν. Εξελέγη δημοτικός σύμβουλος στο Γκρίνουιτς, στο νοτιοανατολικό Λονδίνο, το 2006, και από το 2008 εργάστηκε επίσης για τη δεξαμενή σκέψης Reform.
- Ο τότε ηγέτης των Συντηρητικών Ντέιβιντ Κάμερον την έβαλε έθεσε στη λίστα του των υποψηφίων κατά προτεραιότητα για τις εκλογές του 2010 και επιλέχθηκε για την ασφαλή έδρα του Νοτιοδυτικού Νόρφολκ.
- Το 2012, μόλις δύο χρόνια αφότου έγινε βουλευτής, μπήκε στην κυβέρνηση ως υπουργός Παιδείας και το 2014 προήχθη στη θέση της υπουγού Περιβάλλοντος.
- Στο δημοψήφισμα για την ΕΕ, αρχικά έκανε εκστρατεία υπέρ του Remain, γράφοντας στην εφημερίδα Sun ότι το Brexit θα ήταν «μια τριπλή τραγωδία – περισσότεροι κανόνες, περισσότερες μορφές και περισσότερες καθυστερήσεις κατά τις εμπορικές συναλλαγές με την ΕΕ».
- Ωστόσο, μετά την ήττα της πλευράς της, άλλαξε γνώμη, υποστηρίζοντας ότι το Brexit έδωσε την ευκαιρία να «ταρακουνήσει τον τρόπο που λειτουργούν τα πράγματα».
- Υπό την πρωθυπουργία της Τερέζα Μέι, υπηρέτησε ως υπουργός Δικαιοσύνης πριν προχωρήσει στη θέση της γενικής γραμματέα του υπουργείου Οικονομικών.
- Μπήκε στη Βουλή μόλις το 2015 και είχε μια ιλιγγιώδη άνοδο.
- Όταν ο Μπόρις Τζόνσον έγινε πρωθυπουργός το 2019, μετατέθηκε στη γραμματεία διεθνούς εμπορίου.
- Το 2021, σε ηλικία 46 ετών, μετακόμισε σε μια από τις πιο υψηλόβαθμες θέσεις στην κυβέρνηση, αναλαμβάνοντας υπουργός Εξωτερικών. Σε αυτόν τον ρόλο προσπάθησε να λύσει το πρόβλημα του πρωτοκόλλου της Βόρειας Ιρλανδίας, καταργώντας τμήματα μιας συμφωνίας ΕΕ-ΗΒ μετά το Brexit – μια κίνηση που η ΕΕ επέκρινε σφοδρά.
- Εξασφάλισε την απελευθέρωση δύο Βρετανο-Ιρανών υπηκόων που είχαν συλληφθεί και κρατηθεί.
- Και όταν η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο, υιοθέτησε σκληρή γραμμή, επιμένοντας ότι όλες οι δυνάμεις του Πούτιν πρέπει να εκδιωχθούν από τη χώρα. Αλλά αντιμετώπισε κριτική για την υποστήριξη πολιτών από το Ηνωμένο Βασίλειο που ήθελαν να πολεμήσουν στην Ουκρανία.