Υγιείς σχέσεις: Σεβασμός, Εμπιστοσύνη, Αγάπη

Βασικά στοιχεία των υγιών σχέσεων 

Δείτε πώς μπορείτε να δημιουργήσετε αληθινές και ουσιαστικές συντροφικές σχέσεις  

Της Καρολίνας Παππού 

Κοινωνική Ψυχολόγος – Master Theta Healer – Χοροθεραπεύτρια

Η πραγμάτωση και η υλοποίηση υγιών σχέσεων ταυτίζεται, για μερικούς ανθρώπους, με θεμελιακές έννοιες της ύπαρξης όπως την ελευθερία, την ηρεμία, τη συνύπαρξη, την αρμονία και την ισορροπία σε ατομικό και συνάμα συλλογικό επίπεδο.  

Ωστόσο, από την πλειοψηφία ανδρών, γυναικών και παιδιών απουσιάζει η γνώση κι επομένως η προοπτική ακόμη και της απάντησης στο πιο απλό ερώτημα: «Aπό πού να ξεκινήσουμε, ώστε να επιτύχουμε τη δημιουργία υγιών και στοργικών σχέσεων στη ζωή μας;». 

Προσωπικά, μέσω πολλών επιτυχημένων δοκιμών, αλλά και σφαλμάτων, έχω δημιουργήσει έναν οδηγό για την ανάπτυξη υγιών σχέσεων. 

Ας ανοίξουμε λοιπόν τον «Ασκό του Αιόλου»… 

Όλες οι υγιείς σχέσεις μοιράζονται τα παρακάτω τρία βασικά συστατικά: 

1.Αμοιβαίος σεβασμός 

2.Αμοιβαία εμπιστοσύνη 

3.Αμοιβαία στοργή 

Θα καλύψουμε κάθε στοιχείο με περισσότερες λεπτομέρειες στο συγκεκριμένο άρθρο, αλλά εν συντομία, εδώ παρατίθενται πώς τα προαναφερθέντα συστατικά αναγνωρίζονται και μοιάζουν μέσα σε μια υγιή σχέση: 

Ο σεβασμός στη σχέση σημαίνει ότι και οι δύο τρέφετε ο ένας για τον άλλον μεγάλου βαθμού εκτίμηση και υπόληψη. Όταν σέβεστε κάποιον, τον θαυμάζετε για ορισμένες ιδιότητες που κατέχει, για τον χαρακτήρα του ή για τους ρόλους που ενσαρκώνει στη ζωή του. 

Η εμπιστοσύνη του ενός για τον άλλον συνεπάγεται ότι παίρνετε ο ένας τον άλλον δεδομένο σχετικά με όσα λέει ή πράττει. Ουσιαστικά, πιστεύετε αμοιβαία ο ένας τον άλλον! Εάν ένα άτομο λέει ότι πρόκειται να κάνει κάτι, το άλλο άτομο υποθέτει αυτόματα ότι θα το κάνει όπως λέει. Εάν κάποιος κάνει λάθος, το άλλο άτομο αναμένει να είναι ειλικρινές και να του το πει. Μάλιστα, η εμπιστοσύνη προκύπτει αληθινά σε κάθε άτομο όταν είναι απόλυτα ειλικρινές με το άλλο, ακόμα και όταν αυτό είναι άβολο. 

Η στοργή σε υγιείς σχέσεις προσφέρεται απλόχερα και λαμβάνεται ελεύθερα. Τα υγιή ζευγάρια δεν χρειάζεται να υπενθυμίζουν στον εαυτό τους να δείχνουν και να εκφράζουν στο σύντροφό τους ότι τον αγαπούν και τον εκτιμούν. Οι σύντροφοι ανταλλάσσουν αδιάλειπτα την αγάπη και τη στοργή με αγάπη και στοργή, αντί να την απομακρύνουν ή να την θεωρούν δεδομένη. Εάν η σωματική επαφή και το σεξ είναι σημαντικά για τη σχέση, κάθε άτομο συμμετέχει με ενθουσιασμό (φυσικά, κανείς δεν θα είναι πάντα «διαθέσιμος», αλλά ως επί το πλείστον, αυτό πρέπει να ισχύει ως ένδειξη υγιούς ερωτικής σχέσης και συντροφικότητας). 

Τα προβλήματα σε οποιονδήποτε ή σε όλους αυτούς τους τομείς θα μπορούσαν να σημαίνουν ότι ένας ή και οι δύο σύντροφοι έχουν ένα ανασφαλές στυλ προσκόλλησης ή θα μπορούσε να σημαίνει ότι η σχέση είναι ελαττωματική με κάποιον άλλο θεμελιώδη τρόπο. 

Ένα μεγάλο μέρος της επιτυχίας σας στις σχέσεις – ή την έλλειψη αυτών – μπορεί να εξηγηθεί από το πώς μάθατε να συσχετίζεστε με άλλους καθ ‘όλη τη διάρκεια της παιδικής σας ηλικίας, καθώς και αργότερα στη ζωή σας. 

Το κλειδί για τη διερεύνηση του ιστορικού κάθε ατόμου – από την προγονική διάθεσή, τη γέννησή του και την πορεία του στη μέχρι σήμερα ζωή του – είναι η Θεωρία της Προσκόλλησης – Attachment Theory. Πρόκειται για έναν θεμελιακό τομέα ψυχολογίας που περιγράφει τη φύση της συναισθηματικής προσκόλλησης μεταξύ των ανθρώπων. Ξεκινά από την  παιδική ηλικία με την προσήλωσή και αφοσίωση στους γονείς μας. Η φύση αυτής της προσκόλλησης, και πόσο καλά καλλιεργείται και φροντίζεται, θα επηρεάσει στη συνέχεια τη φύση της προσκόλλησης μας όσον αφορά σε ερωτικούς συντρόφους, αργότερα στη ζωή μας. 

Η Θεωρία της Προσκόλλησης ξεκίνησε τη δεκαετία του 1950 και έκτοτε συγκεντρώνει… ‘βουνά ερευνών’. Δύο ερευνητές, ο John Bowlby και η Mary Ainsworth, διαπίστωσαν ότι η φύση με την οποία τα βρέφη ικανοποιούν τις ανάγκες τους από τους γονείς τους συμβάλλει σημαντικά στη «στρατηγική προσκόλλησης», καθ ‘όλη τη διάρκεια της ζωής τους. 

Το στυλ προσκόλλησης δεν εξηγεί τα πάντα σχετικά με τις σχέσεις σας, αλλά πιθανώς εξηγεί σε μεγάλο βαθμό γιατί οι στενές σας σχέσεις έχουν επιτύχει ή αποτύχει με τον τρόπο που το έκαναν, για ποιους λόγους μαγνητίζετε τα άτομα στα οποία προσελκύεστε, καθώς και τη φύση των προβλημάτων σχέσης που εμφανίζονται ξανά και ξανά στην προσωπική σας ζωή. 

Η αγάπη είναι ένα προϊόν μιας υγιούς σχέσης, όχι το θεμέλιο για αυτήν 

Παρατηρήστε ότι η αγάπη δεν αποτελεί βασικό συστατικό μιας υγιούς σχέσης. Αυτό προκαλεί σοκ σε πολλούς ανθρώπους όταν με ακούνε να το λέω. Πώς θα μπορούσε να γίνει αυτό; 

Λοιπόν, πρώτα σκεφτείτε το γεγονός ότι μπορείτε να αγαπήσετε κάποιον που είναι απολύτως ‘φοβερός’ για εσάς. Οι άνθρωποι μένουν σε φρικτές, τοξικές, ακόμη και καταχρηστικές σχέσεις επειδή αγαπούν ο ένας τον άλλον. 

Και δεν είναι απλά ότι έχουν πείσει τον εαυτό τους ότι αγαπούν το άλλο άτομο, αλλά πραγματικά το αγαπούν. Μπορείτε να αγαπήσετε έναν φίλο ή συγγενή που είναι εθισμένος σε ναρκωτικά ή αλκοόλ, ακόμη και όταν σας πληγώνει, καθώς και όλους τους άλλους γύρω του. Τα παιδιά μπορούν να αγαπήσουν τους παραμελημένα άτομα και ακόμη και τους κακοποιητές τους. Έτσι, με τον ίδιο τρόπο, μπορούμε να αγαπήσουμε έναν σύντροφο που είναι αντικειμενικά ακατάλληλος και κακοποιητικός για εμάς. 

Από μόνη της, η αγάπη δεν είναι αρκετή για να διατηρήσει μια σχέση. Η αγάπη δεν είναι ο λόγος για τον οποίο δύο άτομα πρέπει να μείνουν σε μια σχέση. Είναι αλήθεια ότι η άνευ όρων αγάπη είναι το υπέροχο προϊόν δύο ανθρώπων που δημιουργούν έναν υγιή δεσμό μεταξύ τους. 

Γιατί η αγάπη από μόνη της δεν είναι αρκετή για να διατηρήσει μια σχέση; 

To 1967, ο Τζον Λένον έγραψε ένα τραγούδι με τίτλο “All you need is love” (Το μόνο που χρειάζεστε είναι αγάπη). Ο ίδιος χτυπούσε επίσης και τις δύο συζύγους του, εγκατέλειψε ένα από τα παιδιά του, κακοποίησε προφορικά τον ομοφυλόφιλο Εβραίο διευθυντή του με ομοφοβικές και αντισημιτικές φράσεις. 

Τριάντα πέντε χρόνια αργότερα, ο Trent Reznor των Nine Inch Nails έγραψε ένα τραγούδι με τίτλο “Love is not enough” (Η αγάπη δεν είναι αρκετή). Ο Ρέζνορ, παρά το γεγονός ότι ήταν διάσημος για τις συγκλονιστικές του παραστάσεις και τα τραγικά και ενοχλητικά βίντεό του, αποτοξινώθηκε πλήρως από τα ναρκωτικά και το αλκοόλ, παντρεύτηκε μια γυναίκα, είχε δύο παιδιά μαζί της και στη συνέχεια ακύρωσε ολόκληρα άλμπουμ και προγραμματισμένες συναυλίες ανά τον κόσμο για να μπορέσει να μείνει σπίτι, ώστε να είναι ένας καλός σύζυγος και πατέρας. 

Ο ένας από αυτούς τους δύο άντρες είχε μια σαφή και ρεαλιστική κατανόηση της αγάπης, σε αντίθεση με τον άλλον που δεν το έκανε. Ό ένας από αυτούς τους άντρες εξιδανικεύει την αγάπη ως λύση σε όλα τα προβλήματά του, ενώ ο άλλος όχι. Ο ένας από αυτούς τους άντρες ήταν πιθανότατα διαστροφικός ναρκισσιστής, αλλά ο άλλος όχι. 

Στην κουλτούρα μας, πολλοί από εμάς εξιδανικεύουμε την αγάπη. Την αντιλαμβανόμαστε και τη διαχειριζόμαστε ως θεραπευτική ‘λύση’ για όλα τα προβλήματα της ζωής μας. Οι κινηματογραφικές ταινίες και τα μυθιστορήματα εξυμνούν την αγάπη και τη γιορτάζουν ως τον απώτερο σκοπό της ζωής, τη λύση για όλο το δράμα, τον πόνο και τον αγώνα που καλούμαστε να βιώσουμε στη ζωή μας. Κι εφόσον εξιδανικεύουμε την αγάπη, το συνεπακόλουθο αποτέλεσμα είναι να την υπερεκτιμούμε. Η άνωθεν διαδικασία τοποθετεί τιε σχέσεις μας σ’ ένα μη ρεαλιστικό βάθρο και το τελικό αποτέλεσμα είναι να πληρώνουμε το βαρύ τίμημα του πόνου. Ο ερωτικός πόνος της αγάπης είναι ένα ‘δοχείο’ που κρύβει μέσα του θυμό και θλίψη.  

Όταν πιστεύουμε ότι «το μόνο που χρειαζόμαστε είναι αγάπη», όπως ο Lennon, είναι πιο πιθανό να αγνοήσουμε τις θεμελιώδεις αξίες και αρετές της ζωής, όπως το σεβασμό, την ταπεινότητα και τη δέσμευση απέναντι στους ανθρώπους που μας ενδιαφέρουν. Σε τελική ανάλυση, εάν η αγάπη λύνει τα πάντα, γιατί να ασχοληθείτε με όλα τα άλλα πράγματα – όλα τα σκληρά πράγματα; 

Αλλά αν, όπως ο Reznor, πιστεύουμε ότι «η αγάπη δεν είναι αρκετή», τότε καταλαβαίνουμε ότι οι υγιείς σχέσεις απαιτούν περισσότερο από αληθινό συναίσθημα ή έντονα πάθη. Καταλαβαίνουμε ότι υπάρχουν πράγματα πιο σημαντικά στη ζωή μας και στις σχέσεις μας παρά το να είμαστε ερωτευμένοι. Και η επιτυχία των σχέσεών μας εξαρτάται από αυτές τις βαθύτερες και πιο σημαντικές αξίες. 

Αξίζει να αναφερθώ στην ερμηνεία του Δαλάι Λάμα σχετικά με την αγάπη.  

Όλα ξεκινάνε από το κεφάλι μας. Πρέπει να αλλάξουμε τη στάση και τον τρόπο σκέψης μας. Να κάνουμε το καλό και να αποφεύγουμε το κακό. Δε γεννηθήκαμε για να βλά­πτουμε τους άλλους. Αν αντιμετωπίζουμε κάθε άνθρωπο με φιλικό και εγκάρδιο τρόπο, η ζωή μας αποκτάει νόημα. Αυτή είναι η βάση της φιλοσοφίας μου. Το κλειδί για όλα είναι η αγάπη. Αλλά τι είναι αυτό; Τι είναι η αγάπη; Κάθε μέρα ακούμε χιλιάδες φορές τη λέξη «αγάπη». To πρωί στο ραδιόφωνο ακούς κάποιον να τραγουδάει με παθια­σμένη φωνή «Σ’ αγαπώ», το μεσημέρι ίσως τη λες καρδιοχτυπώντας σε κάποιο αγόρι ή κορίτσι που έχεις ερωτευτεί, ενώ το βράδυ η μαμά σου την ψιθυρίζει στο αφτί σου πριν σε καληνυχτίσει με ένα φιλί. Ασφαλώς θα έχεις ακούσει και τον πατέρα σου να λέει πως αγαπάει το αυτοκίνητό του ή τη συλλογή με τις βιντεοταινίες του. 

Όμως εννοούν όλοι την ίδια αγάπη; Δε νομίζω. Πολλοί άν­θρωποι μπερδεύουν την αγάπη με την ευχαρίστηση ή με έ­να προσωρινό αίσθημα έλξης για κάποιο άτομο ή για κά­ποιο πράγμα. Αυτού του είδους η αγάπη είναι ασταθής και μεταβλητή όπως ο καιρός. Αγαπάς κάποιον επειδή έχει ω­ραία μάτια, επειδή λέει έξυπνες κουβέντες ή για χίλιους άλ­λους λόγους που γεννάει η φαντασία σου. Μόλις ο ήλιος πάψει να λάμπει, διαπιστώνεις ότι αυτή η αγάπη υπήρχε μό­νο στη φαντασία σου. Το ίδιο συμβαίνει και με τα αντικεί­μενα, όπως τα ρούχα ή τα παιχνίδια. 

Για παράδειγμα, μπαί­νεις σε ένα κατάστημα και βλέπεις ξαφνικά κάτι που σου α­ρέσει. Λες: «Το θέλω». Εκείνη τη στιγμή αναπτύσσεται μια έλξη που κάνει το συνηθισμένο αντικείμενο κάτι ξεχωριστό. Αγοράζεις το αντικείμενο και διαπιστώνεις ότι τώρα που το απέκτησες είναι ακόμα ωραιότερο. Βέβαια, εξακολουθεί να είναι το ίδιο πράγμα, και υπάρχουν πολλά σαν κι αυτό στο κατάστημα, αλλά τώρα που το έχεις στην τσάντα σου αρχί­ζεις να το αγαπάς επειδή είναι δικό σου. Η αγάπη σε αυτή την περίπτωση είναι καθαρά ένα αίσθημα ιδιοκτησίας. 

Οι περισσότεροι άνθρωποι ονειρεύονται μια ρομαντική α­γάπη όμορφη όσο στις χολιγουντιανές ταινίες, στις οποίες δυο άνθρωποι συναντιούνται, νιώθουν τη σπίθα να φουντώ­νει και την επόμενη στιγμή είναι τρελοί από αγάπη και από­λυτα ευτυχισμένοι. Δυστυχώς, η πείρα δείχνει ότι μια σχέση ή ένας γάμος σπανίως έχουν μεγάλη διάρκεια. Μια παθια­σμένη σχέση μοιάζει με σπίτι χτισμένο πάνω στον πάγο. Μό­λις ο πάγος λιώσει, το κτίριο καταρρέει. Μια τέτοια αγάπη πολύ εύκολα καταλήγει σε κορεσμό και ανία, ακόμα και σε μίσος, στη χειρότερη περίπτωση. Αυτό συμβαίνει, δυστυχώς, πολύ συχνά μεταξύ ανθρώπων που κάποτε αγαπήθηκαν. Ού­τε και αυτή, λοιπόν, είναι η σωστή, η αληθινή αγάπη. 

Κάποτε με ρώτησε ένα ερωτευμένο ζευγάρι: «Μπορούμε να περιμένουμε από το σύντροφό μας να ανταποδώσει την α­γάπη μας;». Η απάντησή μου ήταν «Όχι». Κάτι τέτοιο θα αποτελούσε φτηνή συναλλαγή: Αν μ’ αγαπάς, θα σ’ αγαπώ. Αυ­τή είναι λάθος αντιμετώπιση. Εγώ βλέπω αλλιώς την αγάπη. Η αληθινή αγάπη είναι αποδεσμευμένη από τη ζήλια, δε θέ­τει όρους, δεν έχει προκαταλήψεις. Πρόκειται για το είδος της αγάπης που ο Χριστός ονόμασε «αγάπη για τον πλησίον». 

Μέσα σε κάθε άνθρωπο κοιμάται ο σπόρος της αγάπης. Αυ­τό το σπόρο που έχουμε στην καρδιά μπορούμε να τον βοη­θήσουμε να μεγαλώσει και αργότερα να ανθίσει σαν λου­λούδι. Εμείς οι μοναχοί προσπαθούμε να το πετύχουμε με το να ασκούμαστε σε θετικές πράξεις και να ενισχύουμε θε­τικές ιδιότητες. Τέτοιες είναι η ανεκτικότητα και ο σεβασμός απέναντι σε ό,τι μας περιβάλλει και, φυσικά, η αποφυγή κα­κών πράξεων όπως ο φόνος, η κλοπή, το ψέμα. Δε χρειάζε­ται να είσαι άγιος για να έχεις φιλικές και εγκάρδιες σχέσεις με τους ανθρώπους. Η αγάπη για την οποία σου μιλάω α­γκαλιάζει όλα τα ζωντανά πλάσματα του πλανήτη μας. Γι’ αυ­τό σε ρωτάω: Υπάρχει κάποια διαφορά ανάμεσα στην αγά­πη για τη μητέρα και στην αγάπη για ένα μυρμήγκι; Όχι! 

Ακόμα κι αν σου φαίνεται απίστευτο, μπορούμε να αγαπά­με τους εχθρούς μας. 

Είναι, μάλιστα, πολύ σημαντικό να μάθουμε να αγαπάμε τους εχθρούς μας. Κανονικά, βλέπεις ως αντίπαλο κάποιον που σε εκνευρίζει και σου δημιουργεί δυσκολίες. Αυτό είναι λάθος αντιμετώπιση. Το άτομο που θεωρείς αντίπαλο δεν παύει να είναι ένα ανθρώπινο πλάσμα. Αν αγαπάμε όλη την ανθρωπότητα, πώς είναι δυνατόν να α­ποκλείουμε τους εχθρούς μας; Πρέπει να δώσουμε το χέρι και σε αυτούς. Παραδέχομαι πως είναι δύσκολο να αγα­πάμε τους εχθρούς μας. Όμως μπορώ να σου δώσω ένα πα­ράδειγμα: Όταν ήμουν δεκαπέντε ετών ο κινεζικός στρατός εισέβαλε στη Λάσα, την πρωτεύουσα του Θιβέτ. Ως πνευ­ματικός και κοσμικός ηγέτης του λαού μου, προσπάθησα να βρω μια ειρηνική λύση στο πρόβλημα. Δυστυχώς, μάταια. Το 1959 τα κομουνιστικά στρατεύματα του Μάο σκότωσαν χιλιάδες συμπατριώτες μου και κατέλαβαν τη χώρα. 

Εγώ πέρασα τα Ιμαλάια και κατέφυγα στη γειτονική Ινδία, όπου ζω εξόριστος από τότε. Οι Θιβετιανοί, λοιπόν, έχουν κάθε λόγο να μισούν τους Κινέζους για το απερίγραπτο κακό που προξένησαν στο λαό μου. Όταν όμως ξυπνάνε τέτοια συ­ναισθήματα, καλό είναι να αυτοσυγκεντρωνόμαστε και να προσπαθούμε να συναισθανθούμε και τους Κινέζους, να μπούμε στη θέση τους. Ο εχθρός παραμένει άνθρωπος, ό,τι κι αν έχει κάνει. Ως άτομο, ως ανθρώπινο πλάσμα, συνεχί­ζει να αξίζει το σεβασμό και την αγάπη μας. Όμως τις κα­κόβουλες πράξεις του τις καταδικάζουμε, βέβαια. Κι αν χρειαστεί, πρέπει να προστατευτούμε από αυτές. 

Πώς μπορούμε να μάθουμε να αγαπάμε; Αυτή είναι μια ε­ρώτηση που ασφαλώς θα θέλεις να μου κάνεις. Δεν υπάρ­χει συνταγή, ούτε κάποιος συγκεκριμένος τρόπος. Για μέ­να η αγάπη είναι περίπου σαν τη μαγειρική τέχνη: Κάθε φαγητό μαγειρεύεται αλλιώς και απαιτεί μεγάλη δεξιοτε- χνία. Στο ένα φαγητό πρέπει να βράσεις πρώτα τα λαχα­νικά, έπειτα να τα τηγανίσεις και να βάλεις τα μπαχαρικά στο τέλος. Σε άλλο, πάλι, αρχίζεις ανάποδα, ρίχνοντας μια γερή δόση αλάτι. Για να πετύχει το φαγητό πρέπει να λαμ­βάνεις πάντα υπόψη σου πολλούς παράγοντες. Το ίδιο ι­σχύει και στις σχέσεις σου με τους ανθρώπους. 

ΓΓ αυτό δεν αρκούμαι στο να πω: «Κοιτάξτε όλοι σι ο εξής να αγαπάτε και να κατανοείτε ο ένας τον άλλο περισσότερο». Η πιο αποτελεσματική μέθοδος είναι να συναισθανόμαστε τον άλλο, να προσπαθούμε να καταλάβουμε πώς σκέφτεται και πώς νιώθει, τι τον κάνει να υποφέρει. Γι’ αυτό εμείς οι μο­ναχοί προσπαθούμε καθημερινά να αναπτύξουμε και να δυ­ναμώσουμε την ενσυναίσθηση με διάφορες ασκήσεις. Φα­νταζόμαστε κάποια κατάσταση στην οποία ένα πλάσμα με αισθήματα νιώθει πόνο, όπως, για παράδειγμα, ένα πρόβα­το που πάει για σφαγή. 

Προσπαθούμε να σκεφτοΰμε πόσο υποφέρει αυτό το πρόβατο, φέρνοντας στο μυαλό μας το φό­βο του θανάτου, τους πόνους, το αίμα. Ή φανταζόμαστε κά­ποιο αγαπημένο πρόσωπο να υποφέρει και αναρωτιόμαστε πώς θα αντιδροΰσαμε εμείς στη θέση του. Με αυτό τον τρό­πο καταφέρνουμε να καταλαβαίνουμε καλύτερα τα συναι­σθήματα και τις εμπειρίες των ανθρώπων, αναπτύσσουμε την ενσυναίσθηση και μαθαίνουμε να συμμεριζόμαστε τον πόνο των άλλων και να μην παραμένουμε απαθείς. 

Η ικανότητα να μπαίνουμε στη θέση του άλλου και να σκε­φτόμαστε τι θα κάναμε εμείς είναι πού χρήσιμη, αν θέλεις να μάθεις να αγαπάς κάποιον. Αλλά αυτή η μέθοδος απαι­τεί πολύ θάρρος. Χρειάζεται θάρρος για να φανταστείς πώς θα ήταν αν βρισκόσουν στη θέση του άλλου. Αυτό βοηθάει συνήθως να αμβλυνθεί η οξύτητα μιας διαμάχης, επειδή σε κάνει να κατανοείς καλύτερα τα συναισθήματα των άλλων και σε μαθαίνει να τα σέβεσαι. Είναι απαραίτητο να κα­τοικεί η αγάπη στις καρδιές μας, αν θέλουμε πραγματικά να μην υποφέρουν οι άλλοι και να μην υπάρχουν πια επι­θετικότητα και μίσος. Στη γλώσσα μου η ενσυναίσθηση λέ­γεται «τσε-βα». Η λέξη αυτή μπορεί να μεταφραστεί και ως «σεβασμός και υπευθυνότητα». Μια άλλη σημασία της στη γλώσσα μου είναι «η επιθυμία του δικού μας καλού». Ο ευ­κολότερος δρόμος είναι ο εξής: Καταρχήν, πρέπει να θέλεις ο ίδιος να είσαι καλός και ελεύθερος από έγνοιες. Έπειτα αφήνεις αυτό το συναίσθημα να μεγαλώσει μέσα σου, κι ό­ταν μεγαλώσει αρκετά, το αφήνεις να απλωθεί σιγά σιγά και να μεταδοθεί τελικά και σε άλλους ανθρώπους. 

Όπως βλέπεις, αυτή η μορφή αγάπης είναι ανεξάρτητη α­πό το αν συμπαθείς το ένα ή το άλλο πρόσωπο. Όλα τα ζωντανά πλάσματα έχουν έμφυτη την επιθυμία να ευτυχή­σουν, και, όπως εσύ και εγώ, έχουν το δικαίωμα να εκπλη­ρώσουν την επιθυμία τους. Γι’ αυτό όποτε συναντάω αν­θρώπους τους πλησιάζω με αυτό το συναίσθημα. Επειδή ξέ­ρω ότι υπάρχουν πολλά πράγματα που μας συνδέουν. Όλοι μας έχουμε σώμα, πνεύμα και συναισθήματα. Όλους μάς έφερε στον κόσμο μια μάνα. Όλοι πρέπει μια μέρα να εγκαταλείψουμε αυτό τον κόσμο. Και όλοι μας επιθυμούμε την ευτυχία και όχι τη δυστυχία στη ζωή. Κι ας έχουμε δια­φορετικό χρώμα δέρματος, ας ασπαζόμαστε άλλη θρη­σκεία, ας φοράμε άλλο νούμερο παπουτσιού. Βλέποντας τον κάθε άνθρωπο από αυτή τη σκοπιά, νιώθω ότι όλοι ό­σους συναντάω είναι ακριβώς όπως εγώ. 

Επιμέλεια: Γιου-χούι Τσεν και Μίχαελ Κορνέλιους, έπειτα από συνέντευξη με τον Δαλάι Λάμα στις 28/7/2000 στην Νταραμ- σάλα. Ο δέκατος τέταρτος Δαλάι Λάμα («Ωκεανός Σο­φίας») γεννήθηκε στις 6/7/1935 και το 1989 βραβεύτηκε με το Νόμπελ Ειρήνης για την υπεράσπιση των ανθρώπινων δικαιω­μάτων στο Θιβέτ. Είναι ο πνευματικός και κοσμικός ηγέτης των Θιβετιανών και θεωρείται μετενσάρκωση του Συμπάσχοντα Βού­δα. Από το 1959 ζει εξόριστος στην Ινδία. 

Τρεις σκληρές αλήθειες για την αγάπη 

Το πρόβλημα με την εξιδανίκευση της αγάπης είναι ότι μας προκαλεί να αναπτύξουμε μη ρεαλιστικές προσδοκίες για το τι είναι πραγματικά η αγάπη και τι μπορεί να κάνει για εμάς. Αυτές οι μη ρεαλιστικές προσδοκίες σαμποτάρουν τις σχέσεις μας: 

1. Η αγάπη δεν ισούται με τη συμβατότητα. Ακριβώς επειδή ερωτευτήκατε κάποιον δε σημαίνει απαραίτητα ότι είναι καλός σύντροφος για να είστε μαζί μακροπρόθεσμα. Η αγάπη είναι μια συναισθηματική διαδικασία. Η συμβατότητα είναι μια λογική διαδικασία.  

Είναι πιθανό να ερωτευτούμε κάποιον που δεν μας συμπεριφέρεται καλά, που μας κάνει να νιώθουμε χειρότερα για τον εαυτό μας, που δεν έχει τον ίδιο σεβασμό για εμάς όπως εμείς απέναντι στον εαυτό μας, ή που έχει μια τόσο δυσλειτουργική ζωή η οποία απειλεί να μας παρασύρει κάτω στον πάτο μαζί του. 

Είναι δυνατόν να ερωτευτούμε κάποιον που έχει διαφορετικές φιλοδοξίες ή στόχους ζωής οι οποίοι είναι αντιφατικοί με τους δικούς μας ή που έχει διαφορετικές φιλοσοφικές πεποιθήσεις ή κοσμοθεωρίες που συγκρούονται με τη δική μας αίσθηση της πραγματικότητας. Είναι πιθανό να ερωτευτείτε κάποιον που είναι… καταστροφικός για εσάς και την ευτυχία σας. 

Αυτό μπορεί να ακούγεται παράδοξο, αλλά είναι αλήθεια. 

2. Η αγάπη δεν λύνει τα προβλήματα της σχέσης σας. 

Ενώ η αγάπη μπορεί να σας κάνει να νιώσετε καλύτερα για τα προβλήματα της σχέσης σας, τελικά δεν επιλύει πραγματικά κανένα από τα προβλήματα της σχέσης σας. 

Έτσι λειτουργεί μια τοξική σχέση. Το ‘τρενάκι’ των συναισθημάτων είναι μεθυστικό… κάθε έντονο αίσθημα είναι ακόμη πιο σημαντικό και πιο έγκυρο από το προηγούμενο, αλλά αν δεν υπάρχει ένα σταθερό και πρακτικό θεμέλιο κάτω από τα πόδια σας, αυτή η αυξανόμενη παλίρροια συναισθημάτων θα έρθει τελικά και θα τα διαλύσει όλα. 

3. Η αγάπη δεν αξίζει πάντα να θυσιάζεις τον εαυτό σου. Ένα από τα καθοριστικά χαρακτηριστικά της αγάπης για κάποιον είναι ότι είστε σε θέση να σκέφτεστε έξω από τον εαυτό σας και τις δικές σας ανάγκες, ώστε να βοηθήσετε τη φροντίδα ενός άλλου ατόμου και τις ανάγκες του. 

Αλλά το ερώτημα που δεν εξετάζεται αρκετά συχνά είναι τι ακριβώς θυσιάζετε κι αν αξίζει τον κόπο; 

Στις ερωτικές σχέσεις, είναι φυσιολογικό και οι δύο άνθρωποι να θυσιάζουν περιστασιακά τις δικές τους επιθυμίες, τις δικές τους ανάγκες και τον δικό τους χρόνο, ο ένας για τον άλλο. Θα υποστήριζα ότι αυτό είναι φυσιολογικό και υγιές και αποτελεί το μεγαλύτερο κομμάτι αυτού που κάνει μια σχέση τόσο σημαντική. 

Αλλά, όταν πρόκειται να θυσιάσει κανείς τον αυτοσεβασμό, την αξιοπρέπεια, το φυσικό σώμα, τις φιλοδοξίες και τον σκοπό της ζωής του, απλά για να είναι με κάποιον, τότε η ίδια αγάπη γίνεται προβληματική. Μια ερωτική σχέση υποτίθεται ότι συμπληρώνει την ατομική μας ταυτότητα, δεν την καταστρέφει ή την αντικαθιστά. Αν βρεθούμε σε καταστάσεις όπου ανεχόμαστε ασεβείς ή καταχρηστικές συμπεριφορές, τότε αυτό είναι ουσιαστικά αυτό που κάνουμε: αφήνουμε την αγάπη μας να μας ‘ρουφάει’, να μας εξουθενώνει ψυχοσωματικά και να μας αναιρεί, και αν δεν είμαστε προσεκτικοί, θα μας αποστραγγίσει κάνοντας μας να μοιάζουμε με το αποστεωμένο σώμα του ατόμου που κάποτε ήμασταν. 

Το τεστ φιλίας 

Μια από τις πιο κλασικές συμβουλές και δοκιμασμένες συνταγές αρμονικών σχέσεων είναι: “Εσείς και ο σύντροφός σας θα πρέπει να είστε οι καλύτεροι φίλοι”. Οι περισσότεροι άνθρωποι βλέπουν αυτή τη συμβουλή θετικά: Θα πρέπει να περάσω χρόνο με τον σύντροφό μου, όπως κάνω με τον καλύτερο μου φίλο. Είναι υγιές να επικοινωνώ ανοιχτά με τον σύντροφό μου, όπως κάνω με τον καλύτερο φίλο μου. Θα έπρεπε να διασκεδάζω με τον σύντροφό μου, όπως κάνω με τον καλύτερό μου φίλο. 

Ωστόσο, οι άνθρωποι οφείλουν ταυτόχρονα να βλέπουν τη συγκεκριμένη διάσταση και αρνητικά: «Θα άντεχες τις αρνητικές συμπεριφορές του συντρόφου σου στον καλύτερο φίλο σου»; 

Στις περισσότερες ανθυγιεινές και αλληλεξαρτώμενες σχέσεις, η απάντηση είναι «όχι». 

Να θυμάστε αυτό: Ο μόνος τρόπος για να απολαύσετε πλήρως την αγάπη στη ζωή σας είναι να επιλέξετε να κάνετε κάτι άλλο πιο σημαντικό στη ζωή σας από την αγάπη. 

Μπορείτε να ερωτευτείτε με μια μεγάλη ποικιλία ανθρώπων, καθ ‘όλη τη διάρκεια της ζωής σας. Μπορείτε να ερωτευτείτε με ανθρώπους που είναι καλοί για εσάς και ανθρώπους που είναι κακοί για εσάς. Μπορείτε να ερωτευτείτε με υγιείς και ανθυγιεινούς τρόπους. Μπορείτε να ερωτευτείτε όταν είστε νέοι και όταν είστε μεγαλύτεροι. Η αγάπη δεν είναι μοναδική. Η αγάπη δεν είναι ξεχωριστή. Η αγάπη δεν είναι σπάνια. 

Αλλά ο αυτοσεβασμός σας είναι. Έτσι είναι και η αξιοπρέπεια σας. Έτσι είναι και η ικανότητά σας να εμπιστεύεστε. Ενδεχομένως να υπάρχουν πολλές αγάπες σε όλη τη ζωή σας, αλλά μόλις χάσετε τον αυτοσεβασμό σας, την αξιοπρέπεια ή την ικανότητά σας να εμπιστευτείτε, είναι πολύ δύσκολο να επιστρέψετε σε αυτές τις αρετές. 

Να θυμάστε ότι χρειάζεστε περισσότερα στη ζωή παρά στην αγάπη. Η αγάπη είναι υπέροχη. Η αγάπη είναι απαραίτητη. Η αγάπη είναι όμορφη. Αλλά η αγάπη δεν είναι αρκετή. 

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ 

Η έρευνα δείχνει ότι οι υγιείς διαπροσωπικές σχέσεις μοιράζονται τρία βασικά στοιχεία: Το πρώτο είναι η κατανόηση – βλέποντας το άλλο άτομο για το ποιος είναι, συμπεριλαμβανομένων των επιθυμιών, των φόβων, των δυνάμεων και των αδυναμιών του. Το δεύτερο είναι η επικύρωση — αποτιμώντας την προοπτική του άλλου, ακόμα κι αν διαφέρει από τη δική σας. Και το τρίτο είναι η φροντίδα – εκφράζοντας αυθεντική αγάπη, ζεστασιά και ανησυχία. 

ΚΑΝΟΝΑΣ: Μην υποτιμάτε τη δύναμή σας για να κάνετε τη διαφορά στη ζωή ενός νέου ατόμου.