Μήπως το παιδί σας κουβαλάει σιωπηλά το δικό του σταυρό;
ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ σε όσους γιορτάζουν σήμερα σε μια από τις τις σημαντικότερες δεσποτικές εορτές της Ορθοδοξίας. Η λέξη Σταυρός που σημαίνει μακρύ ξύλο, στημένο όρθιο έχει τις ρίζες της στο ρήμα ἵστημι που σημαίνει «κάνω κάτι να σταθεί, σταματώ, αναχαιτίζω». Η τιμή προς τον Τίμιο Σταυρό ανάγεται στους αποστολικούς χρόνους και αυτό το ιερό σύμβολο σχηματισμένο με αστέρια με την επιγραφή «ΕΝ ΤΟΥΤΩ ΝΙΚΑ», είδε ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος ημέρα μεσημέρι, στις 28η Οκτωβρίου 312. Ο Σταυρός κατά τους θεολόγους προμηνύει την Ανάσταση. Ο καθένας στη ζωή κουβαλάει το δικό του σταυρό και πολλές φορές είναι δύσκολο να αντιμετωπίσει μόνος του σοβαρές καταστάσεις και προβλήματα.
Με την έναρξη της σχολικής χρονιάς όλοι ευχηθήκαμε καλή χρονιά στους μαθητές. Μερικοί από αυτούς δυστυχώς θα είναι θύματα cyberbullying. Όλοι γνωρίζουμε τη σημασία της πρόληψης και γι αυτό οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί θα πρέπει να ενημερώνονται και τα παιδιά να συνειδητοποιήσουν ότι δεν είναι μόνα τους.
Την περίοδο του covid μάθαμε να κολυμπούμε σε αχαρτογράφητα νερά. Στο διαδίκτυο αξίζει να είμαστε προσεκτικοί όταν σερφάρουμε, για να αποφεύγουμε τυχόν τσουνάμια. Είναι σε όλους μας γνωστά τα οφέλη που αποκομίζουμε από τις εξελίξεις της νέας τεχνολογίας στην καθημερινότητά μας. Άμεση επικοινωνία με οποιονδήποτε και οπουδήποτε με τη βοήθεια του κινητού μας τηλεφώνου, ακόμα και με αποστολή εικόνας και βίντεο. Εύκολη πρόσβαση για πληροφορίες σε όλο τον κόσμο, ευκολία στην επίλυση μοντέλων και αριθμητικών προβλημάτων και πολλά άλλα με τον προσωπικό μας πιθανόν ασύρματο και φορητό ηλεκτρονικό υπολογιστή. Τα παιδιά μας είναι πολύ καλύτεροι χειριστές και έχουν περισσότερες γνώσεις από εμάς, αφιερώνουν περισσότερο χρόνο και έχουν γεννηθεί μέσα στη μεγάλη τεχνολογική επανάσταση. Το ερώτημα που μας απασχολεί όλους είναι αν γίνεται κατάχρηση ή κακή χρήση των νέων μέσων, μια που η ψηφιακή τεχνολογία αποτελεί τη ραχοκοκαλιά της καθημερινής ζωής των εφήβων. Τα παιδιά σήμερα δεν παίζουν σε ανοικτούς χώρους στη γειτονιά (landscape), βλέποντας το ένα το άλλο στα μάτια, αλλά σερφάρουν στον κυβερνοχώρο (cyberspace) με άτομα από κάθε γωνιά του πλανήτη, των οποίων γνωρίζουν όχι την πραγματική τους ταυτότητα (identity), αλλά το προφίλ που εκείνοι επέλεξαν να παρουσιάσουν.
Αξίζει να τονίσουμε ότι:
Το Διαδίκτυο έχει μια ιδιάζουσα δομή και λειτουργεί με διαφορετικούς κανόνες από ότι οι παραδοσιακές πόλεις που μεγαλώσαμε. Δεν ξέρουμε που είναι ακριβώς, αλλά βρίσκεται παντού. Δεν πάμε σ’ αυτό, απλά κάνουμε log in και έρχεται αυτό σε μας. Δεν είναι απαραίτητο να δείξουμε την ταυτότητά μας αλλά όποιο προφίλ επιλέξουμε εμείς.
Στην Ελλάδα εν όψει της προοπτικής του νέου e-school, κρίνεται απαραίτητη η ενημέρωση για τά προβλήματα και για τα μέτρα πρόληψης και αντιμετώπισης που εφαρμόζονται στις υπόλοιπες χώρες της Ευρώπης. Τα τελευταία δυο χρόνια, ακόμη και οι επιφυλακτικοί γονείς λ διαπίστωσαν ότι λόγω της πανδημίας τόσο τα παιδιά τους με την τηλεκπαίδευση όσο και οι ίδιοι με την τηλεργασία, αλλά και για να επικοινωνούν άφοβα με τους παππούδες, ήταν σχεδόν όλη την ημέρα online.
Η βία μεταξύ των παιδιών δεν είναι κάτι το καινούριο. Το θύμα αλλά και ο θύτης μιας σχολικής επίθεσης θα πρέπει να εξετάζονται ως προς το χαρακτήρα, τη συμπεριφορά και την κοινωνική του ζωή σε βάθος χρόνου. Για να χαρακτηρισθεί μια πράξη σαν bullying θα πρέπει να έχει τα εξής 3 βασικά χαρακτηριστικά: σκοπιμότητα, επανάληψη και ο χρήστης να είναι σε πλεονεκτικότερη θέση σε σχέση με το θύμα. Ενώ το κλασικό bullying φαίνεται να μην παρουσιάζει έξαρση σε παγκόσμια κλίμακα, τα τελευταία χρόνια η νέα του μορφή γνωστή ως cyberbullying λαμβάνει εκρηκτικές διαστάσεις.
Υπάρχουν διάφορες μορφές cyberbullying:
1.Flaming: μια ιδιόμορφη ηλεκτρονική μάχη. Περιλαμβάνει την αποστολή εχθρικών, προσβλητικών, επιθετικών, αγενών ακόμη και πρόστυχων μηνυμάτων σε ένα συγκεκριμένο ή περισσότερα πρόσωπα.
2.Δυσφήμιση: αποστολή μηνυμάτων με μοναδικό σκοπό να θίξουν τη φήμη ή την υπόληψη κάποιου ή να τον διαβάλλουν στους φίλους του.
3.Τελειωτικό χτύπημα: δημιουργία πινάκων όπου ο καθένας μπορεί να εκτονωθεί γράφοντας για συγκεκριμένο άτομο ό,τι κακοήθες σχόλιο επιθυμεί.
4.Όταν σπάζουν τον κωδικό κάποιου, κάνουν υποκλοπή ή τον αλλάζουν, ή χρησιμοποιούν το λογαριασμό που τους εμπιστεύθηκαν, με σκοπό να στέλνουν μηνύματα σε άλλους, χωρίς να το γνωρίζει ο χρήστης.
5.Outing: αποστολή σε τρίτους προσωπικών μηνυμάτων, φωτογραφιών και βίντεο που ήταν για ιδιωτική χρήση και είχε εμπιστευτεί ο χρήστης σε γνωστούς του.
6.Trickery: όταν κάποιος παγιδεύει το χρήστη για να του αποσπάσει αυστηρά προσωπικά στοιχεία, τα οποία στη συνέχεια διοχετεύει στο δίκτυο. Επίσης λήψη φωτογραφιών και βίντεο από προσωπικές και ιδιωτικές στιγμές του θύματος.
7. Happy slapping: λήψη φωτογραφιών ή βίντεο ανθρώπων που τυχαία ή κατόπιν στημένης φάρσας βρίσκονται σε δυσχερή θέση και η δημοσιοποίησή τους σε ηλεκτρονικά μέσα για «πλάκα». Πολύ διαδεδομένο είδος ιδιαίτερα μετά τη διάδοση των κινητών με κάμερα.
Στον τύπο βρίσκουμε πολλές περιπτώσεις παιδιών-θυμάτων cyberbullying και δυστυχώς μερικά με μοιραία κατάληξη (bullycide). Ένα από τα πρώτα περιστατικά που έκανε το γύρο του κόσμου αφορούσε ένα κορίτσι που είχε αναπτύξει φιλικές σχέσεις με νεαρό μέσω του διαδικτύου. Στη συνέχεια αυτός της έστελνε απειλητικά μηνύματα και τελικά η κοπέλα αυτοκτόνησε. Στην έρευνα που ακολούθησε αποκαλύφτηκε ότι ο «νεαρός» ήταν μία γειτόνισσα του κοριτσιού.
Η καινούρια μορφή του εκφοβισμού και της παρενόχλησης μέσω του διαδικτύου και των κινητών διαφέρει σε αρκετά σημεία από την κλασική. Το θύμα του κλασικού bullying μπορούσε να νιώσει ασφάλεια μακριά από τους πιθανούς χώρους επίθεσης των δραστών και σίγουρα ήταν ήσυχο μέσα στο σπίτι του, κάτι που δεν συμβαίνει με το cyberbullying. Απ’ αυτό δεν μπορείς να κρυφτείς πουθενά εκτός και αν απενεργοποιήσεις τις ηλεκτρονικές σου συσκευές. Η ψυχολογική επιβάρυνση είναι μεγαλύτερη από τη σωματική. Είναι συνήθως ανώνυμο, απρόσωπο και μπορεί να έχει μεγαλύτερο σύνολο αποδεκτών από ότι το bullying, ακόμη και από ένα δράστη.
Για να προστατευθούν οι νέοι θα πρέπει να ενημερωθούν και να μάθουν να αναγνωρίζουν τις τεχνικές που χρησιμοποιούν οι δράστες, να μην εμπιστεύονται προσωπικά στοιχεία τους σε άλλους, να αντιδρούν άμεσα ακόμη και απενεργοποιώντας τις συσκευές τους και να αναφέρουν οποιοδήποτε περιστατικό σε κάποιον έμπιστο ενήλικα ή στους γονείς τους. Στην περίπτωση που κάποιο παιδί υπήρξε θύμα, κουβεντιάζουμε μαζί του για την εμπειρία του, καταγράφουμε προσεκτικά ποιοι εμπλέκονται στο συμβάν, πόσες φορές συνέβη, πού και τι ακριβώς συνέβη, και το διαβεβαιώνουμε ότι έκανε καλά που μας εκμυστηρεύτηκε το περιστατικό. Δεν το ενθαρρύνουμε σε καμιά περίπτωση να εκδικηθεί και τονίζουμε ότι δεν φταίει αυτό για το συμβάν. Όταν ο γονέας του θύματος αναφέρει το περιστατικό στο δάσκαλο, θα πρέπει να είναι ήρεμος και να έχει κατά νου ότι μπορεί να μη το γνωρίζει καθόλου, ή να έχει ακούσει αλληλοσυγκρουόμενες απόψεις γι’ αυτό.
Ας προσπαθήσουμε ως γονείς να αναχαιτίσουμε τον σταυρό που πιθανόν να κουβαλούν τα παιδιά μας.